انسان موجودی خود آگاه، آزاد و آفریننده که همه خصوصیات دیگرش از اینها سرچشمه می گیرد در کنار دنیایی سرشار از عشق و زیبایی، تشنگی و مصائب زندگی می کند. پس در طول زمان حرکت می کند تا خود و جهان پیرامون را بشناسد و در نتیجه ارتباط برقرار می کند، دنیا را مخاطب قرار می دهد و دنیا نیز به او پاسخ می دهد . انسان با عدم ادراک خود و رابطه اش با جهان پیرامون دچار هراس می شود. پس در پی یافتن آرامش خاطر است، تعلق خاطر در این میان پناهگاهی است تا انسان را از تعلیق رهایی بخشد و او را به پایگاه هایی از هستی پیوند بزند. انسان برای شناخت خود و برای بدست آوردن هویت خود شروع به تلاش می کند . سعی دارد که از طریق دریافتن تشابهات و تمایزات خود با دنیای بیرون به شناختی نسبی از خود برسد. برای این کار یا سعی می کند با یافتن تکیه هایی از وجود خود در دنیای بیرون به نوعی به خود نزدیک شود و با خود ارتباط برقرار کند و یا با دیدن وجوه تمایز بین خود و دنیای بیرون، مکمل خود را بیابد تا زمینه مقایسه پیش آید و خود را بهتر درک کند.

شناخت عناصر زیبایی شناختی شهر

شهرهای برخوردار از محیط بصری مطلوب قادرند تا با وسعت بخشیدن به تجربه زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقای تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت حس تعلق آنان را فراهم ساخته و با اعتلا بخشیدن به وجهه شهر در سطح ملی و بین المللی، توان رقابتی شهر را برای جذب هر چه بیشتر سرمایه و اقشار خلّاق تقویت نمایند. اگر چه در طول تاریخ، طراحی نوآورانه شهرها معمولاً در پی رشد اقتصادی شهرها رخ داده است، اینک در عصر جهانی شدن و رقابت میان شهرها ظاهراً روند دیگری در حال شکل گیری است. اهمیت جنبه بصری شهر از آن روست که امکان “قرائت” محیط شهری را به مثابه یک  ”متن “فراهم می آورد. تنها در آینه محیط بصری و زیبایی شهری است که ابعاد ناملموس حیات مدنی، همچون فقر و غنا، سلطه نهادها و ارزش های معیّن، سلایق زیباشناختی خرده فرهنگ ها، عمق تاریخی شهر، میزان ایمنی و امنیت جامعه، چگونگی احترام جامعه به قراردادهای اجتماعی و غیره از طریق نظامی از “نشانه”ها امکان تجلی و بروز خارجی یافته و ارزیابی مثبت و یا منفی را میسر می سازد. برای یک فضای شهری خصوصیاتی را ذکر می کنند که بوجود آورنده پویایی در محیط شهری و ارتقای کیفیت برنامه ها و پروژه های شهرسازی نوین هستند که عبارتند از:

۱- سرزندگی ۲- انعطاف ۳- خاطره انگیزی ۴- ایمنی ۵- مطلوبیت ۶- تاکید ۷- محصوریت ۸- توالی

زیبایی شناسی چشم اندازهای شهری

در محیط مصنوع به ویژه محیط های شهری گونه های متنوعی از چشم اندازها قابل مشاهده می باشد . گونه گونی دیدها در سطح شهر که از عوامل متعددی سرچشمه می گیرد (اعم از مصنوع و طبیعی) و زیبایی شهری را ارتقا می بخشد. بسیاری از صاحبنظران در حوزه شهرسازی و علی الخصوص در حوزه شهرسازی دوستدار طبیعت که در زمینه های مختلف طراحی و برنامه ریزی شهری مطالعه و تحقیق داشته اند، به برخی از وجوه آن پرداخته اند که چشم اندازها و مراکز بصری از جمله مهمترین آنها هستند و عبارتند از:

۱-     نقاط دیدی که از حومه های اطراف به شهر نگاه می کند،

۲-     نقاط دید درون شهر که به حومه های اطراف مشرف است،

۳-     چشم اندازهای درون که به یک فضا و یا میدان و یا بخش ویژه ای محصور شده باشد.

حرکت بسوی زیباسازی شهر با اجرای برنامه های شهروندگرا

درک شهروندان از محیط شهری خاطره و تصویر ذهنی ایشان را نسبت به شهر پدید می آورد که در وابستگی کامل با زیبایی های شهر قرار دارد. اگرچه گردشگران نیز مدت زمان کوتاهی را در شهر به سر می برند اما همان چند تصویری که از فضای شهری در حافظه بصری ایشان ثبت می شود بوجودآورنده درک کلی و قضاوتشان از آن شهر خواهد بود. بنابراین لازم است با توجه ویژه به فضاهای شهری زمینه لازم برای هرچه زیباتر شدن شهر پدید آید، این امر با عنایت ویژه مدیران، مجریان و دست اندرکاران حوزه طراحی و برنامه ریزی شهری، همچنین توجه شهروندان به شهر و محیط زندگی خودشان محقّق خواهد شد.

برگرفته از : پزوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار